‘As bestas’, o choque de dous mundos irreconciliables

Alejandro Bonmatí.

As últimas casas e a única taberna dunha aldea á que pouco lle falta para quedar deshabitada son o escenario que o director madrileño Rodrigo Sorogoyen escolleu para ambientar o seu último filme, As bestas, un perturbador drama que se desenvolve a lume baixo ata chegar a abrasar, transformado en thriller psicolóxico.

Unha parella de franceses de mediana idade leva unha vida tranquila no recuncho do mundo que escolleu para terminar os seus días cando un conflito veciñal leva dúas posturas irreconciliables ao único desenlace posible. A longametraxe, baseada no crime real de Santoalla, en Valdeorras, plasma unha guerra dun atavismo tan atemporal que a historia podería estar ambientada en case calquera época, de non ser porque o detonante é algo tan actual como unha disputa pola construción dun parque eólico. O pretexto é intercambiable, a escuridade humana é sempre a mesma.

Durante dúas horas e cuarto de metraxe, Sorogoyen permítese contar dúas historias ben diferenciadas. A primeira dispara a adrenalina por medio de secuencias lentas pero tensísimas. A segunda, menos previsible, dispara preguntas no espectador arredor do personaxe que sobrevive a esa carreira sen saída. A orde na que se contan ambas as historias, que por suposto son dúas partes da mesma, é cronolóxica. É unha decisión acertada, porque reserva a mellor para o final, pero quizais non sexa a escolla máis comercial, porque o clímax da película axiña chega no segundo terzo da cinta e deixa o derradeiro para a reflexión, a modo de epílogo con exceso de metraxe. Puido existir a tentación de comezar cun in media res e ir contando o resto por flashbacks, pero desta maneira o máis interesante quedou para despois. A tensión da primeira parte susténtase nas interpretacións dos protagonistas, pero moi especialmente na dun espléndido Luís Zahera, que chega a dar verdadeiro medo na que poida que sexa a mellor interpretación da súa carreira. Repite como parvo da aldea Diego Anido, que xa o fora en Ons, de Alfonso Zarauza, esta vez máis malvado e mellor dirixido. Completan o elenco os franceses Denis Ménochet, Marina Foïs e Marie Colomb e é esta última a que leva o peso d’As bestas no terceiro acto, no que o cambio de ton lle permite ao espectador recuperar o folgo.

Ao filme non lle sobran minutos, a pesar de que o ritmo é lento e dura máis de dúas horas, pero si que lle sobra protagonismo cara ao desenlace á filla do matrimonio francés, unha rapaza un pouco histérica que aparece como da nada a berrar nunha película na que ningún outro actor se pasa de volume. Quizais tamén lle sobren decibelios ao leitmotiv algo telenovelesco que retumba nas secuencias de tensión. Estráñase, porén, unha maior relevancia da pouco explotada Luisa Merelas no papel de nai dos irmáns enfrontados ao matrimonio. É un personaxe instigador e sinistro na historia real na que se inspira As bestas, que aquí se decidiu minimizar en favor de subtramas irrelevantes coma a dun herdeiro propietario dunha cadea de tinturarías, no rol de

desertor do arado imbécil, que aparece pola aldea ao cheiro do carto das tarabelas eólicas.

Era tentador, tratándose dunha trama ambientada na Galicia tenebrosa que moita xente ten na cabeza, converter a pantalla nunha sucesión de planos escuros e neboentos. Pero non. En ningún momento se sente forzada a sordidez do ambiente e o grotesco dos personaxes. Tanto é así que hai varios aspectos da versión real que están suavizados, desde o atraso mental do personaxe de Diego Anido á violencia do asasinato. A severidade coa que o director madrileño expón a miseria económica e moral nesta aldea galega é máis realista que efectista e nunca chega a caricaturizar a forma de vida, os falares ou os escenarios, sacando quizais unha taberna algo tétrica e porca de máis. Se algo si se ve forzado n’As bestas, talvez para xogar co título, é unha asociación visual entre os aloitadores que reducen un cabalo nunha especie de prólogo que non vén a conto coa maneira de cometer o crime na metade da película. Non está mal porque é sutil e cinematográfica, pero é de lonxe a nota máis folclórica do autor. O tratamento da cuestión lingüística é tamén natural, de maneira que os galegos falan en galego entre eles, os franceses en francés e galegos con franceses, en castelán. Só renxen o acting e o rexistro dalgúns secundarios non profesionais en secuencias menores e o feito de que a Garda Civil, probablemente por prexuízo do director, fale sempre en castelán. Os textos son, así e todo, espontáneos, negros e tan retranqueiros que parecen mesmo confiados pola coguionista aragonesa Isabel Peña ao talento dos actores para que os fixesen seus antes de rodar. Esta é precisamente unha das claves, porque os diálogos brillan e flúen en plano secuencia, sen necesidade de cortes, escuros na forma e esclarecedores no fondo por nos facer comprender por un igual as dúas visións do mundo incompatibles e irresolubles que, en realidade, constitúen o celme desta película.