‘Cabeza de gamba’ vs ‘El’
Xornada 3 da I Copa Biosbardia. Terceiro duelo entre O Teamdalos e Botánica aplicada.
Traba: O relato debe ambientarse no universo espacial de ‘Ela’, de Sabela González.
Cabeza de gamba
O camareiro puxo diante dela unha bandexa de cabezas de gamba. As colas viunas voar ata a mesa dos responsables de departamento. Mirou para os de atrás. O menú do persoal de limpeza e mantemento era macarróns con tomate, pan e auga. Volveu ó seu prato e chuchou con fervor naquelas cabezas cortadas. Sabían a horas extra non pagadas, a festivos non retribuídos, a complementos non cobrados. Sabían, sobre todo, ó deportivo novo aparcado fóra. Fora un erro entrar naquela empresa, fora un erro quedar cando as cousas se desvelaron como eran realmente, e estaba sendo un erro non marchar e buscar outra cousa. Pero era un erro xa coñecido, confortable. Tamén fora un erro dignificar a cea coa súa presenza. Pero estaban avisados, non ir sería considerado un acto hostil. Como non abaixarse a recoller os caramelos do chan na cabalgata de reis. Desde o recanto dos directivos —mariscada— propuxeron un brinde, poñerse todos de pé, sorrir, erguer as copas, ouvear vivas pola empresa e polo xeneroso xefe que pagaba a cea no mellor restaurante da cidade. Dicían que eran meses malos, que había que apertar o cinto entre todos, porque eramos unha familia. Quitáronlles a cafeteira e o descanso para comer. Despois mercaron a mesa sindical. Sobe o volume de traballo, sobe a presión, sobe a ansiedade. Baixa a produtividade, baixa a conta bancaria, baixa a autoestima. Viu pasar diante dela o solombo e os entrecostos. A ela servíronlle peituga de polo con patacas. A gornición de salsa de boletus con trufa estaba por riba das súas posibilidades. Coñecía o magnífico sabor daquela salsa, sempre a pedía cando viña aquí soa, cunha amiga, coa familia. Non poder acceder a ela neste intre semellaba parte dun estudado ritual de humillación e submisión. Ergueuse, puxo o abrigo, despediuse dos compañeiros de mesa e marchou. Era un pequeno acto de rebeldía que podía permitirse. Ou unha ilusión de liberdade. Ou unha rendición absoluta. Para que enganarse, estaba atada a aquel traballo. Deixalo sería un erro. Iso é o que todos lle dicían. A súa vida era unha cabeza de gamba e demasiada xente chuchaba nela. Botou a pensar, camiñando polo aparcadoiro, cantos cartos serían os seus servizos non recoñecidos destes dez anos na empresa. Detívose diante do porsche do xefe. Calculou que un terzo dese coche era seu. Tan seu coma calquera cousa pola que pagara. Había que equilibrar un pouco as cousas. Sacou do bolso as chaves da casa e pasou o metal pola carrocería da máquina. A pintura saltaba con ledicia. Deu varias voltas ó vehículo, apertando máis forte cada vez sobre a chapa. Sobre o capó, escribiu “cabrón explotador”.
—Déalle duro, Vázquez, déalle duro! —O seu xefe pasou a carón dela e meteuse no seu porsche, idéntico a aquel pero aparcado tres prazas máis aló—. Mañá a primeira hora no meu despacho.
El
«Vémonos no de Manolo. En media hora. Pónteme guapo». Poría chapeu ou gravata? Imaxineino a mexer na roupa e pintóuseme o sorriso no bico. «Sempre te ris de min!», protestaba de cando en vez; «Inda mordo ben a língua», moqueábame eu deseguido.
Vestín a blusa de estrea e baixei á taberna, quería verlle a cara ao atoparme alí a destempo. Adiantouse quince minutos escorando un fastoso chapeu a través dun baixío de dúbidas. Eu só ceibei o riso cando o deixou enriba da mesa cun aire de falsa fachenda. Ao escoitarme relaxouse, sentou e pedinlle unha caña, logo faleille de todo e de máis. Retrucaba aos poucos algún «si» e algun «ahá» e tamén moitas cousas co seu mirar limpo.
Miña nai sempre me dicía, «Non sei que lle ves a ese. Podías ter a quen quixeras». E vaia que si, podía ter o da Ponte coa súa mantenta, o Andrés Alvarado coas súas mans de labrego, ou o canto lixeiro de Xulio de Anceis… a calquera dos desta taberna e de calquera outra. Mais ningún deles vestiría un falso chapeu só para facerme sorrir.
Mireino e veume unha ledicia tal que quixen roubarllo ao vaso para irnos arrefriar á noite. Collinlle o sombreiro, púxeno e fuxín rindo coma unha tola. Corrín ata a dársena por temperar a vergoña e agardei por el. Non saíu tras de min, tan parvo era. Imaxineino ancorado ao vaso, boiando no calmeiro das inseguridades. Logo mirei o mar e veume un aquel de tristura, o perfil da cidade semellaba unha arma cargada. Aos meus pés xacía unha pena de gaivota. Collina tal se fose un sabre e acudín ao rescate. Entrei dun chimpo, esquecendo todo recato, pois alí só estaba el. El e o seu riso ao verme, amornando calquera carazo na alma. Só el, o meu parvo.
Non sei se é coincidencia ou se xa se nota que está é a terceira semana e imos todos algo cansos, pero pareceume que os dous relatos revelan unha certa fatiga, un tirar de oficio (que en ambos casos é considerable) e de situacións ben familiares e tipificadas máis que de inventiva. Tamén me pareceu curioso que en ambos casos se optase por unha estratexia narrativa similar, relato moi focalizado no personaxe principal, aínda que se use terceira persoa nun caso e primeira noutro.
De “Cabeza de gamba” como se usa o “traballo” de comer marisco como estímulo para que a protagonista vaia tendo unha serie de pensamentos (curiosamente unha vez traballei eu cunha idea similar, por iso me chamou a atención). O tema, por suposto, moi actual, pero non sei se lle vexo ningún ángulo que non aparecese xa noutras mostras do xénero “empregados puteados”. Pero desde logo é un relato de lectura moi fluída.
Como tamén o é o segundo, “El”: xa dixen que en ambos casos me parecía que había oficio. Deste relato gustoume a intercalación de narración e fragmentos de diálogo, que coido que reproducen ben a oralidade e que permiten facerse unha boa idea do ambiente de intimidade. Máis aló diso, porén, tampouco me semella que me estean a contar unha historia particularmente nova.
Penso que “El”, aínda que sexa por pouco, permítenos albiscar un universo máis complexo construído de modo sutil, e por iso voto por este.
As miñas desculpas pola tardanza, vou un pouco polo aire esta semana e vou ter que ser breve, síntoo.
Sorprendeume reubicarme neste relato meu.Grazas por usalo e grazas aos duelistas por trabalo tan ben.
‘Cabeza de gamba’: Non lle vexo máis relación co relato que que haxa unha muller e un restaurante, pero non é mal relato. O feito de ser un parágrafo só dálle esa forza de monólogo interno e o final pode ter a súa graza, aínda que ese sobremaltrato á protagonista non era o que esperaba e para min réstalle ímpeto ao peche. Ademais, que non me creo ben unha cea común de menús distintos, paréceme demasiado teatro ad hoc para o retrato. Ben, pero non me resalta.
‘El’: Máis próximo ao mundo de “Ela” e gústame que intente complementalo. Ese “te ris”… non sei se me soa ben. Non entendo por que ela vai pensar que a vai atopar a destempo. En xeral gústame como fai o contrapunto ao relato orixinal, aínda que me da peniña que a muller do meu relato perda a súa forza, pero alomenos trátanma con cariño 🙂
O meu voto vai para “El”.
Oen liñas xerais, os dous relatos fraquean, sobre todo porque atopamos detalles moi manidos literariamente falando.
“Cabeza de gamba” promete algo moi novidoso coas descricións do comezo, pero ao final cae na broma simple.
“El” comete un pouco ps mesmos erros, sobre todo porque estamos diante dunha proposta que abusa do sentimentalismo.
Aínda con certas dúbidas, porque ningún deles me acabou por convencer de todo, o meu voto vai para “Cabez de gamba”.
Coincido coas compañeiras en que os dous textos demostran oficio. Gustei de ‘Cabeza de gamba’ pola forma e a expresión, e de ‘El’ polo xiro no punto de vista. Vai estar difícil escoller un!
‘Cabeza de gamba’: esas frases curtas enguedelladas as unhas nas outras crean unha sensación de abafo, de presión, de tensión e nerviosismo que lle acae ben á historia. Que a protagonista esté atrapada na súa vida laboral, consciente de todo o que funciona mal, mais incapaz de romper o ciclo porque mellor malo conocido, é algo que xa lemos centos de veces. Pero funciona e Se cadra, a ambientación no espacio de ‘Ela’ resulta menos recoñecible que en ‘El’.
‘El’: que bonito ver a historia desde a perspectiva da moza contada con tanto tino. A historia é sinxeliña e sen sorpresas, pero sabe manter o ton moi ben.
O meu voto vai para ‘Cabeza de gamba’.
En xeral estou dacordo coas compañeiros en que achei os relatos un pouco frouxos no temático. Falta unha perspectiva distinta, unha revirada ao tema fresco, e o resultado final son dous exercicios que son solventes no técnico pero un pouco aburridos. Non sei se son vicios tamén propios do realismo, que quizais a temática per se non me atrae tanto tamén a min persoalmente, supoño que todo vai da man.
Cabeza de gamba
Fai que pareza fácil construír ese monólogo interno denso e de parágrafo de tamaño conto sen que sexa insoportable de ler, e se o intentastes facer xa sabedes que non é fácil. Mete moitos truquiños para conseguir o efecto de pensamentos que se atropelan pero que acontecen nunha escena dinámica e non na nada, buscando ritmos coa sintaxe, medindo cada canto precisa unha referencia externa de descrición indirecta. O relato lese moi cómodo e é gustos ver un traballo ben feito.
Agora ben, no temático case o que máis me gustou foi o chiste do final, porque no que é a personaxe ou as súas coitas, teño a sensación de ter lido iso mesmo xa moitas veces, en textos literarios ou en mensaxes de whatsapp tristemente hahaha. Faltáballe iso, un aire novo, un elemento extravagante, un personaxe de contrapunto, algunha destas.
El
Aquí o mérito de forma está en buscar transmitir o ton tenro que se busca na mestura de diálogo interno con descrición de narrador e niso penso que o autor fai un bo traballo tamén. Todo parece lixeiro porque é un contiño lixeiro, de novo algo que é máis fácil de facer que de escribir con elegancia. Pasa que o conto despois de lido déixame moi pouco pouso. Non sei abondo das personaxes como para emocionarme, o seu “drama” é un tanto naif, como que o relato non reclama demasiado de min e entón eu non llo dou. Quizais é que non teño o día para a delicadeza dun merengue lixeirísimo, pero hoxe déixame un pouco frío, un pouco con fame.
Voto por “Cabeza de gamba”.
Cabeza de gamba
Para este relato xa estaba un pouco desquiciado e pasei totalmente das trabas. Total, daba igual metelas que non metelas, ó contrario, canto mais se apegase un a elas peor, porque o xurado tiña a sua propia interpretacion, ou mellor dito, habia 5 interpretacions diferentes de cada unha das 2 trabas. Así que ó carallo con iso, un problema menos no que pensar. Metín un restaurante de fondo por se alguen de repente se poñiá farruco do famoso “universo espacial” e puxen unha prota feminina porque o relato funcionaba igual con calquera xénero e cadraba mellor coa foto. Calquera outra relacion que se busque entre o relato e a foto é mera coincidencia propiciada polo simbolismo da imaxe.
Tamén cambiei de rexistro, ou de estilo, ou como se lle queira chamar, e escribin un relato sinxelo, cuns minimos ingredientes e que cumprise a misión sen máis. Por suposto tentei presentar o mellor relato posible para ganar, refirome con todo isto a que (para ben ou para mal) escribin “para o xurado”: un relato con menos vida, cunha historia insipida ou xa lida mil veces, pero que funciona; comercial, poderiamos dicir.
Estame quedando un comentario un pouco cínico. Parece que digo que escribin un relato frouxo querendo e non é asi. Se quedou frouxo -que non o nego tampouco- foi por erros, non por vontades, pero inda no mellor dos casos ía ser -por como o concibín- un relato moi estandar. Como xa dixeron, en vez de xiro final ten chiste final.
El
Na primeira lectura que lle dei a este relato, pensei: “uf (suspiro de alivio), gano”. Saiume así porque inda que o relato estaba ben, non me pareceu mellor que o orixinal de Sabela. E versionar unha obra sen superala (cousa de por si dificil, basta pensar no mundo da musica) non lle da ese plus que consideraba necesario para colleitar votos. Pensei que o meu texto estandar/conservador teria mais éxito que o seu, mais arriscado. Simplemente por tendencia de voto, non estaba medindo aí cal me parecía mellor entre os dous.
Uns dias despois relin o de Sabela e acto seguido continuei co de Botana de novo e collín medo. Vale, non era mellor, pero había aí unha sinerxia que non tivera en conta, un relato potenciaba ó outro, non se trataba de superalo, era mais ben coma se fixesen equipo. Nese tempo votou Eva, que claramente votou sen ler o relato de Sabela (se non, non se entende que fale de que Botana creara un universo complexo, porque todo o universo do relato veu do relato de Sabela. Bueno, todo non porque Botana deulle vida á sua version, pero de todas formas a frase non procede). O voto de Sabela era loxico porque é coma se nun concurso participa un fillo teu, vaslle votar. Igual que Guillermo, no duelo entre Cesar e Vega, lle votou ó relato que mais lle gustou a Kullervo, non a el mesmo (seguramente coincidirian, pero iso nunca o saberemos).
O resto é historia coñecida. O noso equipo acabou ganando por un voto.
Volvendo ó relato, creo que Botana o fixo moi ben, incluso meteu a foto con habilidade. Encheu ese oco no que Ela saía do bar nunha emocion coherente coa escena. Agora ata o de Sabela é mellor relato.
Se se tratase de facer un spin off do relato orixinal creo que este sería dificilmente superable. Por sorte para min -esta vez e só esta vez- ninguen sabía de que trataba isto en realidade. Por exemplo -e vou arriscar aqui- apostaría que Tensy e Kullervo tampouco leron o relato de Sabela. E claro, o relato de Botana baseabase absolutamente niso. Que ó autor lle quede a dúbida de se quen o valorou estaba preparado para facelo é chungo. Quedaremos para sempre con esa dúbida. Do que sí que non a temos é de que ganas, o que é ganas, non había ningunhas. Por iso non podo rematar estes comentarios a destempo sen agradecerlle ó xurado que a pesar de non apetecerlle facelo viñesen igualmente comentar e votar todos os duelos.