Georges Bessière: De Alxeria a París á procura do surrealismo (4)

Cen anos de surrealismo

Xesús González Gómez.

Nesta  entrega damos, traducidos ao galego, os escritos (un poema) e seis artigos (sic) que Georges Bessière publicou no xornal Le Progrès de Sidi-Bel-Abbès. Se o Georges Bessière candidato político, secretario xudicial, secretario do sindicato de charcuteiros, etc., decidimos un pouco arbitrariamente que era o Georges Bessière que durante uns poucos meses de 1924 e 1925 frecuentou os surrealistas, pensamos, non obstante que o poema publicado no semanario Annales Africaines –cuxa tradución damos máis adiante– apoia un pouco a nosa hipótese de que este Bessière político (sic) é o «noso» Georges Bessière. En cambio, estamos seguros, e o artigo sobre Paul Bourget nolo confirma, que o Georges Bessière que publica estes textos no devandito xornal de Sidi-Bel-Abbes si é o Bessière que colaborou en La Révolution surréaliste, foi permanente do Bureau de Recherches Surréalistes, participou en dúas reunións dos surrealistas no Bar Certà e, finalmente, asinou o panfleto A revolución agora e sempre! Ademais destes escritos de Le Progrès, traducimos o xa mencionado poema unha liñas atrás, así como a recensión dun libro de Georges Bessière aparecida no xornal L’Écho d’Alger. Velaí, xa que logo, todos estes textos.

Actualidade rimada

Ás Raiñas da Primavera

I

Certamente, a escolla foi para vos elixir raíñas,

Porque sodes lises ou mellor maioranas.

E ese bravo señor Brémond, fixo as felicidades.

Cando, tan sabiamente, coñeceuse en flores.

Igualmente, o pequeno Jouveau, entón secretario,

O señor Adoue e a súa perilla primaveral,

O señor Saquin e a señora Corbellini,

A señora Canovas… e acabouse!!!

Para min, a miña alma case esmoreceu,

Cando a cada unha vos vin alegres,

Na vosa carroza, e que a multitude dun gran día,

Detrás, vos seguía nun impulso de amor!

II

Este serán, cando ao beixo da sombra namorada,

No ceo xurdirá a gran lúa de cobre,

A vosa lembranza caerá sobre os meus sentidos,

Como un po de ouro mesturado ao incenso…

Entón, até que a aurora se desvele,

E cun gran sopro ao ceo apague cada estrela,

Vou axeonllarme como un santo de Misal,

E ofrecervos o meu humilde amor de xograr…

Como un perfume que vén de afastadas bisbarras,

Respirádeo moito tempo para ser inspiradas,

Porque di mellor que un vello poema provenzal,

O fío de ouro que conduce do mundo ao ideal…

III

Cada unha de vós, sexa Alice ou ben Jeanne,

Rosette Delpino a bela castelá,

Renée Houles ou Josette Molinari,

Foi unha xoia celeste no seu xoieiro florido.

Ai! o serán desta divina xornada,

Papa Molle e Payri, estaban de visita

Na nosa pobre Cidade, e foi alambicado

De palabras de mel e logo de todo iso.

Tamén eu que soñaba a nado do que pasa,

Hónrovos aínda máis pola vosa graza,

Porque se os deputados son xente pervertida

A vosa beleza, cando menos, non nos mentiu!!!

Le Progrès de Sidi-Bel-Abbès, 30 de abril de 1924.

A FESTA FRANCO-ÁRABE

Impresións libres

O tedio que produce toda festa belabbesiana é na miña alma un ogro impúdico que non suscita a miúdo o medo que dilapidan  todos os Pulgarcitos da miña fantasía.

Non obstante, contradicíndome a causa de non sei que ruptura repentina nos meus sentimentos, ía, a noite que viña da festa franco-árabe, pasear a miña fráxil inquietude, entre eses mouchos e esas curuxas que nas nosas rúas venden e consumen vainillas, bombóns e pinchos á brasa.

***

É así que como bo bel-abbesiano, adorador dos trofeos ferruxentos, trasnadas, xoias Fiz, perlas falsas, couzas e chinches, ofrecín o meu calzado, nariz e sombreiro á poeira.

***

Son absolutamente rebelde dende o máis fondo da miña sensibilidade a ese rosario de multicolor de bombillas eléctricas.

En verdade, son verdes brillantes sobre o fermoso veludo das nosas noites africanas.

Montmartre e Nova York deberían chegar para ser o tugurio de electricidade do mundo.

Escúsenme as miñas impresións sen levita e sen sombreiro de copa. Completamente núas para se bañaren, a non ser que se rompan os riles en cortesías inútiles…

***

Mais cheguemos ao lugar dos caids. Os seus albornoces vermellos son berros de beleza. Que magnífico incendio! Que nobreza digna de repuxar un baixorrelevo! O rostro tranquilo, afeitado, a ollada clásica e afastada –son os mariñeiros do Sahara–, os labios estilizados, a barba semellante á firma dun artista solitario no seu orgullo, duros, os grandes caids rodan, béixanse no fronte; sentados nas matas de esparto, descalzos, escoitan agora a paixón zoante dos pínfanos e dos pandeiros; dúas bailarinas, niños de serpes (mananciais en tanto modelan o chan), dúas amas-mulleres de seos inchados do leite negro das voluptuosidades nocturnas, dúas mouriscas que non igualarían vinte españolas e vinte napolitanas, curvadas sobre as súas coxas amargas, os nocellos loucos, os puños encasquetados, os dedos gráciles, os ollos ocultos baixo o veo como crepúsculos, o ventre arquexante, diante catro músicos-atletas, que as seguen como amantes, van honrar os seus amos os caids, soprar sobre o seu magnífico descanso a tempestade cálida dos seus desexos nómades; un comisario anuncia por cantos pesos responden a esta poesía lancinante. Entón aínda xiran, martelando o chan cos seus talóns, evocan a violencia dos ríos e das grandes razas, inclinan sobre as súas costas rotas as súas gorxas onduladas de saloucos, derrúbanse como o Simún sobre as areas…

***

É mellor que a morte do cisne, moito máis decadente, demasiado parisiense e zoolóxico.

***

Non obstante, os derviches afeccionados, zarandeados como cataventos, pálidos, embrutecidos, idiotas, maréanme. Unha bel-abbesiana mira o nariz máis aguzado que un puñal. O seu marido de mostachos de vasoira de retrete, agárrase ao poste, araña, paxaro-mosca.

***

De repente, como un brinco de porco de mar, o meu tedio sóbeme á alma. A festa franco-árabe rómpese no seu xusto medio, sen advertencia, sen canalizarme cara a un lugar onde os sentidos exquisitamente soñarían antes de durmirse. En Bel-Abbès todo acaba en bocexos imprevistos.

Mais pasaron como desencantadas, máis frescas que as orientais de Loti.

A señorita Chagny, malva como un solo de violín, tímida como un pequeno vagalume dos campos.

A señorita Gitard, cuxa mirada vaga ten a amargura da durmideira, cuxo sorriso desenrólase como un labirinto.

A señora Brancato, libélula, fío de seda, pintura de Rafael.

É moi fermoso, señoras organizadoras, reservalas así para que sabiamente a miña velada termine nunha pendente de comparacións soñadoras. Xa en casa, relín Hamlet, porque a señorita Chagny é Ofelia, porque a señorita Gitard e a señora Brancato son George Sand e a Musa…

Le Progrès de Sidi-Bel-Abbès, 6 de xullo de 1926.

ADVERTENCIA AO SÉCULO

O Etna das Revolucións roxe.

Vós, os agonizantes da derradeira civilización, escoitade laiarse o vento dos séculos: Érguese, bocexa, racha cos seus dentes o vello tedio que cubría o seu torso de atleta, estrala as mans, derrama a súa gorxa, fai soar sobre a rocha os seus pés de nómade –e erguendo ao alto coas uñas o seu corazón sanguento, ouvea cara ao espazo grandioso un chamamento que brinca, voa e mergúllase…

***

As pontes rinchan, os membros estalan, os ollos apáganse; os ventres envorcados como terróns feden; os garneatos refungan. Seredes o enterrado, ou converterédesvos no lobo para o home. Cristiáns, Mahometanos, Xudeus –a pesar das vosas relixións, talvez a causa delas–  escoitade xemer o vento. Formiga de cinsas: cinsas dos nosos templos, das nosas tenruras, das nosas patrias, dos nosos vasos rotos; cinsas dos nosos cemiterios; mortallas esnacadas dos nosos amados…

***

O desexo de Rancé realízase:

«Hai que camiñar diante de Deus como se o mundo estivese xa reducido a cinsas».

***

Oh Fe, nin a Pedra, nin a Planta, Ti, a Carne e a Alma, Ti o home mozo de posguerra, escravo da gravidade, bastardo das xeracións loucas,

non acredito no descanso.

Se polas noites de silencio malva, un reiseñor a asubiar baixo un balcón de follas no que colgará a súa cabeza moi lisa unha libélula.

Vírate rápido:

Un invisíbel inimigo rolda pola paz dos bosques. Nos baleiros das sombras trenza a mecha dun longo látego que, fatigada, debe esganar o teu colo da serpe da súa raia vermella.

Lanza entón a través do crepúsculo a curva do seu corpo fuxitivo, oh Ti, nin a Pedra, nin a Planta, Ti, a Carne e a Alma…

***

É preciso que a pesar da pitanza dos suspiros insípidos, os xornalistas decrépitos e os parlamentarios podres, a pesar dos sifilíticos e os tísicos, a pesar dos que se mexan na cama, as rapazas en pantalóns, os obesos, os palúdicos, os pederastas, as lesbianas e os cordeiros de Panurgo –é preciso que a pesar da diarrea que se dilúe nos nosos ríos de lealdade francesa–, unha xeración sólida como unha espada, cortante, implacábel, unha xeración de ollos de brasa, unha xeración saída desas profundidades ferventes de onde as lavas da Revolución francesa escumarán, unha xeración de franceses e non de metecos, unha xeración de brazos sólidos como raíces, co sangue máis quente que o sol,

condénsase, coagúlase, crispase, casa coa Vida, esa virxe, e non coa Morte, esa prostituta.

e que os cerebros dos seus fillos, ao seren lixeiros como burbullas, almas xa dispostas a voar como aguias,

derrama as súas vagas sobre Francia para afogar os porcos e purificala!

***

Porque, ventres engurrados, labios cancerosos, Cámaras-sumidoiros, Senados-cloacas, teorías-ras, discursos babosos, aplausos dos xornais, enerxías alambicadas, sabres de regalicia, moinantes, hermafroditas, eunucos, frontes planos, bostas, Francia non quere máis nada de vós!

***

Tanto peor se se ven aínda polas chairas corpos brancos de vinte anos deitados, cuxo sangue pinga como o ouro…

Tanto mellor se deses acios humanos prensados deita o viño da liberdade…

Estes perigos non son nada comparados á mancha de aceite das putrefaccións pacíficas.

Perigos inevitábeis, por outra parte. Porque os mozos non acreditan xa nos vellos, mentiráns, hipócritas e celosos por definición.

Os mozos…

Non eses mozos colocados, lustrados, pulidos, engordados, que responden ás patadas nalgunha parte cun sorriso de brioche…

Non o seu fillo, señora, que gaña oitocentos francos por mes, gástaos no dancing e se ceba, e se alcoholiza, e eructa.

Senón aqueles que ficarán suspendidos no enriba do abismo, e pensarán e se purificarán, e se indignarán ao vos ver, nas vosas hamacas amplas, entregarvos ás acrobacias da folganza…

Aqueles que están farrrrrrtos!

Le Progrès de Sidi-Bel-Abbès, 20 de xullo de 1926.

Onde imos?…

As Constitucións escritas e consuetudinarias

Antes da guerra tería escrito:

Unha constitución indica unha xénese nos desexos dun país. O tempo fixo sucumbir o provisorio, fortificou o elemento resistente para que se manifestase. A constitución que elixe un pobo esmaga a brusquidade das fantasías polas conclusións claramente manifestadas dunha ampla vontade. Os termos dunha lei son insospeitábeis no que respecta ao seu sentido, porque baixo as decisións recompiladas por eles axítase a corrente fundamental do século. Os xiros decisivos da historia, os homes presentan, combaten ou desexan antes da súa existencia evidente, a constitución que moldean  xa baixo rocha de ondas de forzas. Os revolucionarios de 1879 non son os verdadeiros revolucionarios, senón os executores testamentarios de Mably, Voltaire, Rousseau, Montesquieu –e poderiámonos remontar máis lonxe, porque socialmente nada se crea a causa de tal ou cal individuo, senón a causa de tales motivos innumerábeis que flotan na masa das multitudes. Os impulsos pacíficos ou guerreiros destas experimentan diante das Leis unha xustificación ou unha condena das que eles non poden pasar. As regras escritas que a maioría proclama un país, propoñen ao vagabundo inútil, unha centralización favorábel á felicidade da máis numerosa razón contra a máis rara loucura.

Estas constitucións escritas son as vitorias dos pobos que vencen as constitucións consuetudinarias. A plebe, no fondo desconfiada a respecto das outras ordes da sociedade, esixiu un contrato non vago, senón preciso, redactado, seguido de sinaturas válidas. O dereito natural, o dereito de xentes, apoiárona moi favorabelmente. Non se volveu formular xa, converténdose en mancha de aceite dende o momento en que non explotou. A democratización de Francia consagrou a aristocracia das leis constitucionais. Soamente estas se converteron nas donas dos destinos civís e políticos, para non dependeren xa das flutuacións caprichosas dun monarca que os principios do dereito divino non sometían a ningunha consideración humana.

Mais hoxe –o excelente medio de educación política que é a nosa constitución, entréganos, co amor dos nosos dereitos, o poder de facelos respectar, a facultade de non abusar?

A claridade sistemática das nosas leis, entraña unha impecábel comprensión do seu sentido e a súa xusta interpretación?

A intransixencia dos seus termos, non toma a miúdo a sinuosidade dos nosos caprichos?

As constitucións escritas, moi superiores ás constitucións consuetudinarias, non impiden dubidar dos nosos dereitos e dos outros?

Hoxe, o amoreamento de innumerábeis relativismos esmaga a nosa constitución. O noso século, diseminado en xeracións cada vez máis egoístas, demanda menos clasicismo nas leis, máis multiplicidade na unidade; corre a perigosa aventura de non ofrecer o fronte da unión sagrada diante dunha constitución escrita. A balanza das leis estará durante moito tempo louca, mentres os seus pratiños estean diferentemente cargados, o do costume sempre insuficiente, o da tradicións escrita sen cesar renovada, esixencias insaciábeis para moito tempo.

Velaí o século de todas as sorpresas.

Le Progrès de Sidi-Bel-Abbès, 7 de setembro de 1926.