O burato do Xerión. Episodio 4

Guillermo Rodicio.

Eversindo Moure traballou como enterrador no cemiterio de San Amaro durante máis de corenta anos durante o século XVIII. Aparece mencionado nun par de ocasións nas crónicas da cidade, referido polo seu oficio como un home serio e silencioso. Encargado de mover os corpos desde as tumbas aos nichos ou cinceiro, Eversindo decatouse en pouco tempo de que algúns cadáveres do cemiterio presentaban unha estraña malformación na gorxa que non tiveran en vida. A formación era visible mesmo cando a descomposición non estaba moi avanzada, pero volvíase absolutamente evidente ao ficar só o esqueleto, pois mudaba a forma das clavículas inferiores e creaba unha especie de arco de óso arredor das vértebras por debaixo da caveira. Eversindo non falou con ninguén do seu achado, por medo a ser acusado de bruxería ou de deshonrar os cadáveres, mais co paso das décadas de observación foi sacando algunhas conclusións. A deformidade afectaba só a algúns cadáveres, sempre de persoas nadas na Coruña, e en realidade todas pertencentes a un número pequeno de familias, sete ou oito liñaxes diferentes. Cando Eversindo era xa un ancián, ben andado o século, chegou á cidade Lourenzo Leiras, un médico novo de ideas ilustradas interesado no traballo pioneiro da medicina forense que se estaba a facer en Francia e os descubrimentos eléctricos de Litchtenberg. Dos seus diarios persoais, que permanecen ata hoxe custodiados no Colexio de Médicos da Coruña, sabemos que trabou boa amizade con Eversindo, quen sentindo próxima a morte, lle revelou o segredo que gardara todo ese tempo. Xunto ao enterrador, Leiras desenvolveu un traballo de campo no que documentou esas mutacións farínxeas, nunha serie de volumes anotados con bosquexos a lapis onde describe modificacións que afectaban a todo o tronco da gorxa, desde os ósos ata as cordas vocais. Polo contido das notas, un tanto caótico, parece que Leiras cría que as mutacións non tiñan orixe nun efecto post mortem, senón que eran o resultado dunha reacción química do material biolóxico exposto durante un período prolongado aos materiais subterráneos da cidade. Tiña potencial de ser un descubrimento revolucionario. A causa pre mortem abría a posibilidade de experimentar con suxeitos vivos, poñelos baixo terra para observar se desenvolvían as mesmas malformacións. Se Lourenzo Leiras fixo máis experimentos, non os documentou nos diarios. Todo indica que, en vida, nunca fixo públicos estes estudos.

En canto desapareceu a luz, Samuel soubo que tiña que ir ao burato a buscar respostas. Saíu correndo do edificio da rapaza pantera e percorreu a distancia ata a súa casa na Vixía. Hai aquí un curioso contraste. Para Samuel, este traxecto foi un ínterim de confusión, medo e pánico, miles de pensamentos en conflito na súa cabeza para tentar explicar como puidera ver o seu pai morto a través dun asexadoiro aleatorio dun edificio aleatorio. Pero para nós, que observamos desde fóra, a carreira de Samuel é case unha perfomance artística, unha forza imparable e harmónica que atravesaba lostregante o barrio de Monte Alto, correndo cunha fluidez máis propia da patinaxe, xirando nos pasos de cebra como se non tivese inercia, un corpo liberado de todas as trabas que durante meses o tiveron afastado do burato e que por fin se sabía de volta na casa. A mente de Samuel dubidou se a escaleira que baixaba desde o rocho da casa estaría en bo estado, mais o corpo exultante descolgouse nun movemento case circense, innecesario, como quen asubía sen decatarse da súa felicidade.

Recordaría a forma das cavernas? Segundo baixaba, Samuel volveu sentir o rumor do Silencio e contraatacou coa súa oración. O ritmo das palabras guiábao e anticipaba as encrucilladas e curvas: coñecía o camiño. Chegou á grande estancia e pareceulle que tiña máis saídas das que debería, que o aire entraba desde direccións estrañas. Non era momento de preocuparse por iso, debía escoller o ramal que levaba ata o aparcadoiro, alí estaba seu pai. Sabía que era unha vía cunha veta de arxila no chan, segundo avanzaba tocando as paredes debería notar o corte do pico facéndose apurado e pouco conciso, ata que todo se estreitaba e tiña que camiñar ás agachadas… Pero alí remataba, non había máis burato. Como? Samuel sabía que el mesmo cavara ata máis adiante seguindo a Sobairce, pero agora aparecía tapiado e non había maneira de chegar ata o aparcadoiro. E o seu pai? Acababa de velo do outro lado, facendo algo, el pensara que cavaba, mais quizais era outra cousa? O punto cego, aquela desesperación inanimada venceuno, comezou a chorar, deixouse caer no chan e berrou, berrou polo puro medo de estar perdendo a cabeza.

Na súa furia lanzou puñadas contra a pedra, tanto lle tiñan xa as feridas nos cotobelos. Os seus golpes apenas levantaban un po exiguo que se negaba a aceptar, intentaba apartar a terra cos dedos, rabuñando o espazo que xa non estaba alí. Unha puñada, outra, saloucaba e da parede non volvía máis que unha negra indiferenza. Unha puñada, outra, podía saborear o sangue que lle saía das mans. Unha puñada, outra, outra máis, e había un rumor? Unha palabra?

“Samuel”

Foi xusto no golpe?

“Samuel”. Palmeou tres veces seguidas e con elas chegou. “Xa estou aquí.”

—Papá? —a voz, que non era tanto un son como unha vibración que Samuel sentía no espiñazo, parecía a do seu pai.

Nada. Unha puñada. “Non”. Varias puñadas cargadas de ira. “Non fai falla que deixes as mans”.

—Es meu pai? —Desta volta Samuel simplemente seguiu cunha serie de toques de dedo contra a rocha, como quen toca o piano da terra.

“Son teu pai porque ti mo dis, e así sei que é certo. Mais creo que non son só teu pai, polo que quizais son outras persoas tamén.”

—Por que falamos desta forma?

“Neste momento non estou aí, pero sentín que me chamabas e parece que agora podemos comunicarnos así.”

—Agora?

“Souben da túa presenza desde que comezaches a cavar, pero antes non parecías ouvirme cando tentaba falarche a través do Silencio. Quizais pasaches tempo abondo baixo terra para desenvolver este sentido, ou hai outras razóns, eu non o podo saber.”

—Onde está a túa forma humana? Acabo de verte hai un segundo cavando e parecías talmente meu pai.

“Falar de estar resúltame un tanto incómodo, descúlpame. Sei que usei ese concepto nalgún outro momento da miña existencia, pero agora intentar aplicarmo obrígame a esculpir palabras moi longas e contraditorias. O traballo que me viches facendo requiría man e pico e por iso as usei. Mais non estaba cavando, pechaba a cova que ti escavaches. Por iso marchou a luz.”

—Tapiáchela? Por que?

“Era inadecuada. Só cavaches nesa dirección porque o Sobairce che tendeu unha trampa, coa intención de desviarte do camiño, facerte resurxir á superficie. Pensei que o conseguira, xa levabas un tempo sen volver”.

—Era verdadeiramente Sobairce, o rei de Irlanda? Pero se non debía ser máis que un teixugo, ou algo así.

“Si, o pobre de Sobairce ten unha forma inestable, o seu mito é moi débil, por iso vaga por estes niveis superiores. Crese señor da guerra pero no seu estado actual apenas pasa por pequeno demo. É pouco máis que unha reminiscencia dunha crenza máis irlandesa que galega, a idea de que os vellos reis de Eire marchaban antes de morrer á illa do Faro, onde agardaban na Eternidade. Unha especie de Avalon”.

Samuel parou os toques de morse contra a pedra uns segundos, intentando procesar o que lle dicía.

—Non entendo de que me falas.

“Non pareces entender moitas cousas, polo que dis.”

—Pero como podes ser meu pai? Recordas a mamá?

“Sei que estiven casado porque mo dis e sei que é certo. E esta voz recórdame a súa cara e o seu cabelo e síntome feliz de recordalas. Pero non podo recuperar nada máis se ti non mo dis.”

—Entón quen es? Que fas aquí abaixo?

“Eu son o … A pedra transmitiu unha vibración para a que Samuel non tiña palabra, e nese momento entendeu que estivera facendo o tempo todo unha tradución inconsciente. Pensou na vibración.

—O Vixía?

“Si, gústame esa maneira de dicilo, é certa. Eu son o que vixía desde debaixo da casa. Eu ordeno e vago, modero e agardo”.

—Sabes por que teño este impulso de cavar? Por que necesitei abrir o burato?

“Eu só sei as cousas que sei, e podo xulgar aquelas que me din. Sobre as razóns da túa procura, quen mellor que ti para contestar?”

—Se non tes respostas, de que me serves? Para que viñeches na miña axuda?

“Desde o meu posto eu axexo, pero non me inmiszo na guerra. Non teño porqués, pero si comos. Quizais non sexa un sabio, mais podo exercer de guía para meu fillo.”

Coa última palabra unha liña vermella prendeuse no teito da caverna. A luz irreal que desprendía fixo consciente a Samuel de que estivera ás escuras desde que entrara no burato e que, con todo, vía sen problema. A liña vermella tiña unha textura vibrante, como se un pulso dalgunha materia a atravesase de tanto en tanto. “Un capilar”, pensou Samuel, unha vea finiña xusto nas xemas dos dedos, na parte máis exposta da pel. Unha guía. Seguiu o capilar polas cavernas que cavara meses antes, desde a grande estancia colleu un desvío que non recordaba ben, que quizais abandonara pronto en prol doutras direccións. Volveu a ter a sensación de que había máis camiños e desvíos dos que el fixera, mais despois de ver o seu pai en acción e saber dos poderes do teixugo, comezaba a ser algo máis que unha sospeita.

A liña de sangue levouno máis a fondo na barriga da terra, máis lonxe, e Samuel botou de menos o seu pico e pa, un guerreiro desarmado. O capilar crecera en vea, e de aí en arteria, e a pedra arredor dela parecía tremer na tensión e relaxación propias dos miocitos. A liña remataba no fondo dun novo punto cego, o final dunha outra caverna, mais agora Samuel xa non tiña medo. Botou dedos a terra e invocou o Vixía.

—Debo seguir cavando aquí?

“Un pouco de sangue debería bastar para revelar o vao”

Samuel mirou para as feridas das súas mans e cun xesto contraído apertou os puños para abrilas de novo. Frotou os dorsos contra o fondo da cova, onde xa non había nada mais, deixando un rastro de sangue. A caverna fixo o ruído propio dun pequeno corremento, mais diante de Samuel non houbo alude de terra, senón unha transformación mucosa de pedra bruta a pedra puída, do final indeterminado dun burato ao adro dunha porta negra e límpida coma un espello. Non tiña pomo nin aldraba. No seu guiceiro, gravadas a distinta profundidade, distinguíanse as letras dunha frase, escritas nun alfabeto que non coñecía.

Samuel intentou empuxar a porta, mais non cedía nin un ápice.

—Como podo abrir isto?

“Eu podo mostro o camiño, mais non sei como percorrelo.” Letras antigas e reis de Irlanda. Parece que chegara o momento de ir falar co Doutor B.