O reloxo de Carme Vidal
César Lorenzo Gil.
Non lembro se cando traballei canda a Carme Vidal n’A Nosa Terra ela usaba reloxo. Penso que non pero na miña mente esvaeceuse a imaxe do seu pulso. Veume á cabeza o reloxo de Carme Vidal logo de ler a entrevista que lle publicou a súa compañeira Olalla Rodil en Sermos Galiza. Cando a xornalista recorda os seus tempos na redacción que compartimos o que máis nostalxia lle esperta é a liberación dos abafos do tempo. Todos os xornalistas do semanario recordamos anécdotas semellantes ás que ela alude, tardes enteiras adicadas a unha entrevista, días de estrada no Corsa do periódico, no mellor dos casos coa conversa alegre do fotógrafo Paco VilaBarros e de Xan Carballa, quen aínda que fósemos de Vigo a Lugo non perdoaba os seus vinte minutiños de sesta acomodado no asento de atrás.
E recordo o reloxo de Carme Vidal, o reloxo mental que ela tiña, cando saía da biblioteca de facer unha entrevista por teléfono. Ese reloxo que tiña os punteiros na orientación das cellas. “Ui, a entrevista non lle foi ben”, dicía o director, Afonso Eiré, se ela saía daquel cuarto antes de pasar unha hora de conversa co entrevistado. E era certo, alí estaban as cellas cara a abaixo, en sinal de incomodo. “A Carme é todo paciencia. É xornalista, é confidente, é psicóloga de todos os creadores deste país”, esaxeraba ás veces Manuel Veiga. Ou non esaxeraba. Porque Carme Vidal foi todo iso para escritores, artistas, músicos… e demais persoeiros da cultura. Durante moitos anos, ela personificaba a ambiciosa e ampla sección de Cultura d’A Nosa Terra e foi dela gran parte do mérito de converter aquelas páxinas nas máis influentes do xornalismo cultural galego durante o tempo todo que resistiu a cabeceira en pé.
Hai uns días, a Asociación de Escritores en Lingua Galega outorgoulle a Carme Vidal o premio á mellor traxectoria xornalística no 2013. Penso que o premio, merecidísimo, queda escaso con ese nome. A Carmiña, flor de Galicia –como proclamaban o seu nome cando a vían chegar a aquel local d’A Nosa Terra Xan Carballa e Gustavo Luca– xa hai moitos anos que merecía o seu recoñecemento, igual que o seguen a merecer os xornalistas que a acompañaron naquela utopía (e non falo de min, que cando cheguei alí estaba a casa apontoada e chea de mestres e mestras).
Recordo que unha tarde de verán, quizais un venres –que era o día máis relaxado na planificación do semanario– ela tiña a mesa ateigada coa obra completa dun autor. Eu levaba pouco tempo e quedei pampo. “A entrevista faraslla dentro dun mes, digo eu”, comentei. “Non. Quedei con el o luns”.
Porque Carme Vidal foi para min unha mestra. Dela aprendín a escoitar nas entrevistas, a tomar moi en serio o meu traballo. Recordo que unha tarde de verán, quizais un venres –que era o día máis relaxado na planificación do semanario– ela tiña a mesa ateigada coa obra completa dun autor. Eu levaba pouco tempo e quedei pampo. “A entrevista faraslla dentro dun mes, digo eu”, comentei. “Non. Quedei con el o luns”. Traguei saliva. Noutros xornais nunca vira a redacción prepararse tanto, ler tanto, documentarse o mellor posible para que a información tivese todos os matices necesarios. De Carme Vidal tamén aprendín que cando fas unha entrevista e pousas o bolígrafo sobre o papel, o primeiro indicio de que saíu ben é ese reloxo que marca que, como mínimo, a conversa demorou unha hora, ese período case máxico no que leveda e asa no forno o pan.
Quero contar tamén, xa abertamente, pasado este tempo de do, a importancia de A Nosa Terra, do semanario e da editorial… Fareino en breve, aínda non curada desa dor, mais non vai pasar nunca. De momento grazas, César, por este artigo que dalgunha maneira representa parte daquela atmósfera real e de marabilla que lle deu existencia á Galiza real, tanxíbel… Mais disto xa vos falarei. Eu persoalmente teño moito que agradecer a todo aquel contido que bulía en Principe 22 e que se espallaba… Desde alí creceu o país e eu como persoa.
Moitas grazas, Marga 🙂
Querido Cesar, o premio é a toda unha traxectoria xornalistica, aínda que as votacións sexan ao que aconteceu no ano anterior. Certo que o enunciado pode levar a equivoco. Haberá que revisalo. Na intención de AELG sempre é premiar toda a traxectoria xornalistica, non só ao escrito nun ano, pois tería outro formato, como premio á obra xornalistica anual. Apertas
Graciñas por comentar, Cesáreo, e por matizar ese aspecto.
Amigo César, o teu texto remexeume abondo. Grazas polo cariño, que é, ben o sabes, compartido. A túa xenerosidade e o afecto leva a facer hipérbole en certos momentos e a verme moito mellor do que era. Posibelmente a túa memoria lle aconteza igual que a miña, selecciona e agranda algúns tempos, en especial, cando se comparan con outros. A miña memoria hoxe de ANT é grande, entusiasta, xenerosa, con bos e extraordinarios episodios dentro e fóra da redacción.
E tiña ganas de dicilo, de lembrar en público -en privado todo o meu entorno o sabe- o moito que lle debo -lle debemos- a ANT e o pouco que se valorou o seu papel na historia a nosa cultura. Tanto o xornal como o importante traballo editorial. E eu aproveitei o momento de recoller o premio para dicilo e recoñeceu que aquela fora a miña escola, o lugar privilexiado da aprendizaxe, cos mellores mestres. Non César, eu non teño tanto papel como dis, cheguei e acomodeime e foi fantástica a confianza que atopei nos que alí estaban que, xa entón, facían un papel fundamental no xornalismo cultural.
Nun aniversario, non lembro cal, tocoume a min peneirar as entrevistas do xornal. Lembro quedar pampa co que ía atopando. Por alí pasaran todos e todas e o traballo que me tería que levar horas ou días prolongouse en xornadas interminábeis nas que eu gozaba con aquelas páxinas que me ofrecían tantas sorpresas. E con todo o que contaba Afonso da particular historia de resistencia do semanario.
A foto, César, é da casa que Arantxa e eu “herdamos” de Xan en Doutor Cadaval, nese tempo que compartiamos piso xusto detrás da redacción e enriba do Rosita, a taberna mexicana que tanto nos gustaba. Era unha casa ampla, antiga, da que só tiñamos que atravesar para entrar no edificio de ANT. O momento? O mellor! A foto está tirada por Xan Carballa para unha entrevista conxunta pola saída da colección “Mulleres”. Saltabamos de alegría na casa e na redacción. Estou coa miña irmá máis nova que tamén gañei en ANT, unha persoa para min xa imprescindíbel coa que teño compartido en todos estes anos os mellores e os peores momentos, que houbo moitos, tanto de uns como dos outros. Naquel tempo gañei moito. Tamén os amigos que sei que, mesmo na distancia, conservo e dos que é bo exemplo este texto que só pode nacer dunha fonda amizade, A paixón polo oficio, que saltaba a cada pouco, no entusiasmo de Afonso, de Enrique ou na “institución do xornalismo” que era para nós Gustavo. Daqueles anos ven tamén todo o que chegou despois. Estar en ANT tiña as súas dificultades, ben que as compartimos, mais tamén dábache oportunidades e eu podería citar unhas cantas.
Agora, cando vexo Biosbardia e o grupo que montaches, volvo evocar a redacción de Príncipe e véxome de novo naquela mesa, entre Manuel Veiga e Xan Carballa -contigo enfronte-, e esa memoria faime moi feliz. Mil grazas por todo, César. En especial, porque é marabilloso saber que alguén ten unha memoria de ti tan bonita. Aínda que sexa cegada pola amizade.
Unha aperta forte
Graciñas, Carme, por todo. Por agrandar o texto que escribín con esta fabulosa engádega, por aprenderme tantas cousas, especialmente a serenidade diante das dificultades que pasamos. Como ben dis, os lazos que creamos non os racha ningunha distancia. Todos seguimos alí xuntos, naquela especie de mesa redonda onde en troques de cabaleiros artúricos había “xornalistas utópicos”. Bicos