‘O verán sen homes’, a randeeira das incertezas

Siri Hustvedt é unha das autoras estadounidenses máis interesantes da actualidade. Chega á madurez literaria coa novela O verán sen homes, traducida ao galego por Alejandro Tobar e publicada por Hugin e Munin.

A historia que conta é só unha mecha pola que percorre a faísca da boa literatura: Unha muller madura perde o xuízo logo de saber que o seu marido anda con outra. Tras abandonar o psiquiátrico refúxiase na súa cidadeciña natal, en Minnesota, onde aínda vive a súa nai e na que consegue traballo impartindo un obradoiro de poesía para adolescentes. Este “verán sen homes” sérvelle para ir coñecendo outras historias femininas, reparar na súa propia existencia, no seu pasado como esposa e muller, tamén como docente e escritora.

Hustvedt propón un xeito diferente de tratar o dó nunha novela. A protagonista reflexiona, tira conclusións, analiza a súa situación e incluso apela á súa experiencia vivida (e sobre todo, lida) para avanzar. Mais é coma se en ningún momento puidese ter claro que caste de furacán estragou a súa existencia. De aí que se vaia polas aforas da propia narración, intenta distraer a súa propia obsesión non só sobre o seu fracaso matrimonial senón tamén polas sensacións que lle provocaron os seus problemas psicolóxicos.

Son as mulleres que a arrodean as que lle permiten encontrar historias, percepcións, xuízos de valor que a liberan dun recordo que como lectores intuímos que segue aí, que manca. Esta elipse complexa é un dos grandes acertos do libro porque fai nacer en nós particulares evocacións, universos de amor ou desengano que a autora en realidade non construíu de todo. Moito se di que a mensaxe literaria unicamente nace no autor e que debe ser o lector que remate a mensaxe, narrativa, neste caso. Mais por veces iso é máis un tópico ca unha posibilidade: textos refritos e mastigados, ausencia de orixinalidade e falta de sensibilidade pola sutileza do vivido e do soñado… Mais a escritora norteamericana demóstrase unha mestra neste camiño.

Amais, Hustvedt conta cun pulso preciso na descrición de personaxes e apenas se entretén no accesorio cando relata un diálogo ou unha situación concreta. E contodo, a narración é repousada, recorda a unha paseata pola beira dun regato, parando a cada pouco para repenicar nas cereixas das cerdeiras. Neste caso, a froita son as múltiplas referencias a outras lecturas. A protagonista demostra como a literatura é refuxio e fonte viva para o coñecemento e a saúde. Como a literatura pode salvarnos, literalmente, cando a vida nos vén de rabo.

♦ O verán sen homes, de Siri Hustvedt. Tradución de Alejandro Tobar. Hugin e Munin, 2016. 228 páxinas. ♠16,50€