Os corpos fráxiles: Capítulo X
Sofía Fernández.
Despois daquilo nunca puiden ser a mesma. Simplemente non o fun.
Ao enterro da avoa viñeron unha morea de persoas. A súa amiga Milagros, os pais do Xabi, as nosas tías, a curmá Ana que é medica e fixo todo o que puido sen éxito, as amigas da infancia da miña tía Marga, xente da vila que a coñecía, alumnas súas de cando daba clase. Eu, que vin baixar o cadaleito ata xuntarse co cadaleito do meu avó, chorei e berrei agochada tras dunhas gafas que me limpaban o rostro. Ese día, cando volvín á casa, sentín o espazo que deixara o baleiro do corpo da avoa. Na súa cama, no salón, na cociña. Todo o que antes era dobre, dela e do meu pai, procurou un oco que o volveu todo inerte.
Volvín a París sen falar con ninguén. As miñas amigas nin viñeron ao enterro nin llelo contei. Natalia era a única que o sabía, pero preferín que quedase na intimidade da familia. Logo diso, xa no meu fogar francés, Kati esperábame para darme unha aperta e seguir traballando. Nada máis que traballo e que a galería e todas as cousas que tiñamos que facer para medrar. E de tanto querer medrar medramos; convertémonos en pouco máis dun ano nunha das dez galerías independentes con máis visitas e mellor arte de París. Fixemos a presentación das obras dese artista armenio, cuxas pinturas amosaban o seu proceso migratorio, a problemática francesa, a adquisición da nacionalidade. Foi un éxito. Ao tempo chegaron novas propostas, novos contratos. Ao cabo duns meses, decidín marchar. Non sei a onde, pero marchar. Cando lle dixen a Kati o que acontecía, non era capaz de crelo.
—Pero como vas marchar agora, se estamos no noso mellor momento. Tu est foulle.
A decisión foi, máis ca un arrebato, un punto e final a un proceso longo e prolongado do que finalmente me decatei de que non pagaba a pena continuar. Cando llo contei á dona da casa na que levaba vivindo máis de tres anos soamente me dixo que moita sorte e que me enviaría as facturas que me quedasen por pagarlle nun prazo de dous meses. Non tiña moitas máis amigas en París, así que deixar todo atrás custoume menos do que nun principio crin.
Asenteime primeiro en Allariz, pero decateime de que, ademais de non poder facer nada relacionado cos meus estudos, non era ese o lugar para min nese momento. Decidín comezar a procura dun novo traballo, e atopei un posto como redactora nun blog de artes nunha pequena revista de crítica en Compostela. Pasei seis meses traballando diso ata que a editorial Aira me contratou, como editora da coleción ‘Expandida’para traballar de preto con poetas mozos galegos. Fun concatenando traballos, mais nunca deixei a editorial. Fun autónoma, pensei en presentarme ás oposicións de mestra, algúns días víñaseme a idea á cabeza de voltar a París, escribirlle a Kati. Ao ano e medio de marchar atopei unha columna de arte no Art Nouvelle Paris IV sobre a nosa galería, e como se irmandara con La France e o seu éxito repentino. Amoloume un pouco. Amoláronme as palabras “éxito” e “repentino”, que realmente ocupaban o espazo de “traballo” e “duro”. Meu pai botou unha moza ao pouco de morrer a miña avoa, unha muller da súa idade que traballaba como mestra nun instituto en Ourense. Miña tía separouse, e miña curmá medrou e foi a universidade e graduouse como filósofa e traballou en bares durante os veráns ata que por fin se puxo coa oposición que tanto lle meteu na cabeza a miña tía ata que a sacou á terceira. Mentres, eu seguía cos meus postos na cultura, palabra horrorizante para o resto da miña familia.
Tres anos despois da morte da avoa coñecín a Robert, un estadounidense que viñera a Santiago cun contrato na Orquestra Sinfónica de Galicia. A primeira vez que o vin foi tocando o óboe no claustro da Universidade que destinan a concertos de música clásica. Escoiteino interpretar a Mahler, Bach e Rakhmanínov antes de tan sequera falarmos. Cada Nadal que pasamos sen a avoa foi un pouco menos triste, disque a perda vai mirrando a medida que pasa o tempo. Tamén a miña tristura foi minguando, as miñas inseguridades a medida que pasaba os trinta. Nun momento, non sei cando, Robert e mais eu decidimos comezar a nosa vida xuntos. Conteille da avoa, do aborto, do meu tempo en París. Díxenlle que algunha vez me gustaría ir a algún club de jazz en Nova York e el riu e dixo que si, pero que teriamos tamén que ir ver a New York Philharmonic no MET e pasear polo Lincoln Center. E alá fumos cando fixemos un ano, e alá volvimos cando fixemos dous anos. Tamén fomos vivir a unha casiña na praza de Mazarelos. Un piso pequeno dende o que podiamos ver a facultade de Filosofía. Todas as mañás almorzabamos xuntos antes de que eu me puxese a escribir e que el marchase ensaiar. Cinco anos despois diso casamos no Concello de Allariz. Foron de testemuñas miña curmá pequena e meu pai. Miña avoa non estivo alí. Faltou igual que faltaría en todo o resto de acontecementos importantes da miña vida.
Robert e mais eu fomos vivir un tempo aos Estados Unidos. Eu conseguín un permiso de traballo e logo un traballo para unha galería pequena, en Bushwick, no sur de Brooklyn. Robert conseguiu un traballo como profesor nunha escola de Manhattan e traballos como freelancer para orquestras da cidade. Estar fóra devolveume un chisco a inocencia que perdera todos eses anos cando por fin deixei París. O papá e a súa moza foron vivir xuntos á casa da miña avoa e nunca máis volveu sentirse baleira. Miña tía volveu co seu marido. Miña curmá, aos cinco anos de estar traballando no ensino medio, pediu un ano de excedencia e foi visitar o Cono Sur, porque dicía que precisaba atoparse. E atopouse, ou iso dixo. Voltou cunha moza rioplatense que primeiro traballou en Galicia como camareira e despois se fixo dependenta dunha tenda de doces de castaña. Dende aquela a miña curmá foi feliz. Robert e mais eu decidimos voltar a Galicia cando soubemos que eu estaba encinta. Ademais de por que todo era máis barato, decidimos pasar un tempo onde eu medrei, porque a morriña é un sentimento que nunca marcha. A nosa filla naceu sa, forte, chea de vida. Puxémoslle María, un nome común, pero que a min me lembraba a miña avoa, o seu primeiro nome. María medrou nunha pequena casa das aforas de Allariz, criada por min, Robert, meu pai e a súa moza, miña tía. Natalia tamén tivo unha filla, Anastasia. Anastasia foi a primeira amiga que tivo a miña amiga María, en prescolar. Aos cinco anos, Robert e eu decidimos marchar de novo aos Estados Unidos con María, e alí quedamos por vinte anos máis. María medrou falando tres linguas: galego, inglés e castelán. De nena quixo ser astronauta, médica, compositora, bailarina. Finalmente estudou Arte Dramática nunha das academias da cidade, onde coñeceu a Nilson. A moza do meu pai foi avoa, miña curmá casou coa súa rioplatense; María casou con Nilson na delegación de Nova York. Eu mudei de traballos acotío, ata que finalmente conseguín un posto como curadora adxunta nunha galería do West Village. Robert conseguiuno como profesor na CUNY University. A primeira vez que voltei a París, con Robert e mais a nena, chamei a Kati. Quedamos para cear nun dos restaurantes novos que abriran en Saint-Martin. Kati casou co artista armenio, co que fixo unha filial e ao que agora representaba. Cando volvimos a Allariz, María preguntounos por que non voltabamos aquí. María e Nilson vixaban a Galicia acotío, así que Robert e mais eu decidimos, outra vez, voltar. María quedou encinta, e seu pai e máis eu decidimos, outra vez máis, marchar.
Todos os días, sen faltar ningún, lembreime da avoa. Lembreime dos seus coidados, dos seus dedos acariñándome a cara, das súas papas, dos seus desexos. Lembreime, cando María estaba embarazada, de todas as veces que a miña avoa me coidou porque meu pai non podía. De todo o amor, esforzo e sacrificio que puxo na súa vida. Na nosa vida. Lembreime dela, sempre, para sempre.
Á miña avoa Conchita, que sempre estará comigo malia que non estea.
Curioso. Todo o que fai a prota na sua vida é irrelevante. Podería ter sido calquera outra cousa. Penso que Sofía tamén o sabe, e a razón de contalo non é que nós saibamos se casou con robert ou onde rematou a súa curmá. Resumir unha vida en tan pouco espazo da algo de vertixe, poderia ser a nosa propia vida. A miña creo que non da nin para 2. No fondo estamos contando o proceso de como ela se convertiu en avoa, a única forma de encher ese oco imposible, sustituindoa na historia, igual que ó principio nos resumiu a vida da avoa do mesmo xeito. Entón, o impacto real do capitulo é baixo se un se para na superficie (no argumento), pero penso que é un bo final, coherente co resto da novela.
O único que lle podería pedir, sen cambiar a estrutura, é que o resumo de vida fose un pouco mais “entretido”, que sinalase cousas mais interesantes dentro do contexto da novela, mais emocional e menos fun daquí a alá e este casou con esta, como se casar fose un “final satisfactorio” (dos que casan) para o lector. Por exemplo, cando di que Kati casou co artista armenio. É rara esa informacion, so lle vale ó lector, ó espectador, non se entende por que a prota pensa iso nese momento e o expresa desa forma. Semella unha frase de narradora dunha obra audiovisual mais que dunha escrita.
Grazas por tódolos teus comentarios ao longo do torneo, foi un gusto tanto recibilos como ler as túas entregas e as das demáis compañeiras.
A miña novela, que tentei que fora intimista e sen grandes cousas durante todo o concurso, será así no seu capítulo final. Non pasan grandes cousas nin se sinalan porque así se pensou que sería a vida da protagonista. Quizáis, se cadra, as cousas non se sinalan porque durante todo o tempo se tentou por maior énfase en cómo a protagonista percibe os afectos que nos acontecementos. Casar, como ben dis, non é o final satisfactorio de ninguén, claro, eu tamén o penso. Eu quixen facer unha especie de transformación conservadora, coma se se pechara un círculo polo que moitas persoas pasaron, e eu teño visto pasar. Como a protagonista sen nome pasa de vivir soa, de estar aquí e alá a pasar a reproducir estereotipos e derroteiros polos que pasa a familia tradicional.
De todolos xeitos, grazas de novo
Que homenaxe tan bonita a esas avoas que fixeron de todo! E que fácil é tamén ser avoa, ainda que nos tempos actuais ese rol é ben diferente. Non se está tan preto.
Aprecio as alusións á familia, ás amizades e aos lugares, énchennos a vida; son o sal e a pementa do existir.
Parabéns, sofía.
Encántame este capítulo, o ritmo da narración.Si que é verdade que resumir as vidas en emparellamentos e familia é para o noso tempo demasiado pobre. Aquí cabe preguntarse se é un problema do noso tempo, sen máis. Ou adubar algo esas vidas con algunha desgraza, crise, imprevisto ou o que sexa, quizais iso resaltara a idea que penso eu que ten a novela, dun río de xente collendo relevos, onde todo iso ao que no momento lle damos tanta importancia co tempo desaparece e queda o fundamental, as historias familiares e as xeracións. Noraboa, gústame moito.