O burato do Xerión. Episodio 3

Guillermo Rodicio.

No outono do ano 2006, na entrada da rúa Rubine na Coruña abriu de súpeto unha enorme focha de oito metros de diámetro. Rebentou o asfalto e esboroou area e pedra ata unha profundidade duns dez metros, cunha potencia que derrubou, polo lado norte, un anaco da parede de formigón do parking público que decorre por debaixo do paseo marítimo. Segundo as fontes do Concello, a focha produciuse debido ás chuvias dun temporal que sobrecargaron un colector de auga e anegaron o terreo ata que cedeu. A pesar do enorme tamaño da focha e a virulencia da súa aparición, ao producirse esta a altas horas da noite só houbo unha ferida leve, Elvira Lindoso, que no momento do suceso estaba no interior do parking. A versión oficial non convenceu a xornalista local Marta Coto: a noite en cuestión non chovía tanto; se o colector fallou debería haber rochos inundados nos edificios próximos, mais ningún veciño se queixara diso; e sobre todo, a forza desa cantidade de auga non debería ser capaz de esnaquizar un muro de formigón de máis dun metro de grosor. Ante a negativa do concelleiro de urbanismo a facer declaracións, Coto decidiu entrevistar a Elvira, única testemuña. A muller relatou: “Eu baixara ao parking pola rúa Pondal, e ía onde aparcara o meu coche. (…) Chovía, pero tampouco disto que parece que se fose inundar algo. (…) Pois ben, en chegando ao coche pareceume que me tropezaba sen tocar nada, aguantei de pé e vin como o chan do parking… como que se curvaba cara arriba. Talmente como se alomba o peito ao respirares pola noite. Pensei que se subía moito igual daba contra o teito, dobrei un pouco os xeonllos e puxen as mans por riba da cabeza. Na mesma sentín un son ronco longo que primeiro subía e logo se soltaba. Unha inhalación densa, como respiras cando quedas sen aire no mar. E nada, xusto un segundo despois sentín moverse a terra pola dereita e un cacho da parede veuse abaixo. Eu lisquei correndo”. O xornal nunca lle deixou a Marta Coto publicar a entrevista.    

Temos, como especie, tendencia a considerar a realidade cotiá como unha flor delicada, que regamos e coidamos para poder vivir nela sen moitos apuros. Porén, nas escasísimas ocasións en que unha persoa consegue certa independencia deste plano ordinario de existencia, descobre moi rápido que a flor en realidade é unha planta carnívora. As nosas rutinas e o denominado “sentido común” son, antes que nada, armas de represión que perseguen e cazan a calquera que se atreva a seguir camiños inexplorados. Samuel picara onde non debía e a realidade golpeaba de volta en forma de aborrecido aparcadoiro subterráneo dun edificio de Monte Alto. Un directo á mandíbula que o deixou tremendo. Dos pulmóns escapoulle un xemido patético de pánico, xa hiperventilaba antes de quitar o ollo do buratiño, separouse un pouco, pero sentía que todo o corpo se lle puxera en tensión e non podía pensar con claridade. “Merda, merda, merda”, o seu primeiro instinto foi marchar correndo pola cova que el mesmo cavara e agora parecíalle que a cavidade era moito máis pequena do que debería, que se estreitaba ata o punto de facerlle agatuñar, que canto máis loitaba por escapar máis patético era o seu propósito. “Cona, e se un veciño baixa, ve o burato e descobre a cova?” “A idea era non pasar tan preto dos edificios, e se escarallei algo dos cimentos?” “Se pasa algunha desgraza aínda vou para o cárcere” “E mesmo se non pasa, igual me quitan o contrato na universidade”. Aletargado polo ataque psicolóxico da realidade, Samuel conseguiu alcanzar a estancia central do burato, onde dedicara máis tempo a levantar teitos. Extenuado e tremendo polo estrés, non se decatou de que o Silencio volvía atacalo e estivo a piques de se desmaiar. Só coa última bafarada de aire conseguiu entoar unha oración, e a ladaíña tremelicante da súa voz invocando automática o aleluia tivo un efecto tranquilizador. Artellou un plan, ou algo parecido a un plan.

Rubiu escadas arriba ata a casa da Vixía. Cando Sara se mudara con el, na primeira semana xuntos foran mercar un estante de libros, destes desmontables, e pasaran unha tarde de domingo moi divertida intentando facer que se sostivese no salón. Cando marchou, Samuel deixara outras cousas que ela colocara pola casa, pero o estante por algunha razón púñao de mal humor, así que o desfixo, pero non o tirou. Os listóns de madeira conglomerada gardados servirían. Remexou no armario ata dar con eles, cortounos na medida que lle pareceu axeitada cunha serra na cociña, colleu a súa trade e volveu baixar polo burato. Nese camiño de vergoña pola cova, cos listóns nunha man e o maletín da trade na outra, sentiuse ridículo por primeira vez desde que comezara a cavar, como se non fose capaz de establecer a liña de causalidade entre a ansiedade extrema que lle atravesaba o corpo co absurdo xeral de toda a situación. O ataque de realidade fora devastador en parte porque apuntara aos piares da motivación de Samuel que, se paraba cinco minutos a pensalo, non sabía realmente por que estaba cavando un burato desde o rocho da súa casa. Unhas conversas moi frikis na rede, con coñecidos interesados en temas filolóxicos e de historia antiga coma el, acabaran levando a Samuel ata o blogue e o chat privado dirixido polo misterioso Doutor B, un erudito en celtismo que tiña unhas teorías moi particulares sobre como debería traducirse o Leabhar Ghabhála desde o gaélico. Xa con esta mentalidade, aproveitara o seu permiso de investigador para sondar todos os arquivos da Coruña e atopara varios episodios en distintas épocas do pasado que apuntaban a que había algo no subsolo da cidade, en particular debaixo da Torre de Hércules. Na cova, Samuel pasou pola grande estancia, escolleu as encruciladas adecuados e desandou o mesmo camiño, agatuñando na última parte máis estreita. “Algo” é a clave do sintagma, porque por moi convencido que estaba de que debaixo da cidade agardaba algunha cousa, non sabía o que podía ser. En todo caso, indicios vagos. Mentres apertaba os parafusos para tapar o buratiño do aparcadoiro, Samuel tivo que admitirse que quizais só comezara a cavar para lidar coa morte do seu pai, un  intento de atopar razóns a que marchase tan de súpeto por unha enfermidade menor, e que el herdase a casa xusto na Vixía, xusto mirando cara á Torre. Tiña que haber algún significado ulterior, non podía ser unha desgraza cega sen máis. O apaño do listón non arranxaba o buratiño, pero polo menos cegábao, e tampouco había moito máis que Samuel puidese facer. Non, definitivamente non pagaba a pena foder a vida só por un dó mal levado.

Fixo por cuarta vez esa noite o camiño da cova, volveu á casa e meteuse na cama. Durmiu por primeira vez en semanas.

******

Sen anuncialo como tal, esa noite Samuel decidiu que bastaba de cavar, que o experimento fora interesante, pero abondaba. Non clausurou a entrada polo rocho, simplemente volveu á súa rutina anterior de traballo, amigos e tese. A realidade mundana recobrou o seu dominio, mais Samuel xa estaba marcado. A falta de traballo nocturno recuperou o costume de durmir oito horas diarias, pero por algunha razón notaba que a súa enerxía decaía en vez de aumentar, polas mañás en particular sentía unha apatía que intentaba sen éxito combater con café, xuraría que ata o pan e o viño sabían menos ca antes. A tarefa de escribir na tese volveuse torturadora, o intento de picar palabras e esculpir parágrafos para montar ideas parecíalle agora un reesbozo paródico do traballo de picar a pedra do mundo, que podía apreixar coas mans. En xeral sentíase máis estúpido, máis lento. Curiosamente, os compañeiros e coñecidos que gabaran a Samuel pola súa melloría mentres traballaba no burato, non notaron nada particular neste novo momento vital, coma se entendesen que atopara de novo unha normalidade pracenteira, de vida adulta a velocidade de cruceiro. Samuel comprendeu que non tiña unha síndrome de abstinencia do cavar, senón que o que o toda a vida procesara como “normalidade” non era máis ca un soño depresivo do que só espertara ao buscar os misterios do Xerión.

Intentou combater esa revelación fuxindo, con fins de semana de visita a amigos fóra, mais cada vez que saía da Coruña, que se afastaba da península, entráballe unha comechón na parte dereita da gorxa, inchábaselle levemente a amígdala dese lado, sen dor, mais unha molestia que o atenazaba cunha morna sensación de pánico constante, que só se relaxaba en canto volvía á casa. En xeral, sentíase mellor mentres estaba na Vixía, simplemente existindo, ou mellor aínda, durmindo.

******

Comezou a ter un soño recorrente. Unha pantera negra paseaba polos longos corredores do seu cubil, feito de escuridade. No seu andar simétrico, flexible e distendido, a pantera demostraba a rexia superioridade do cazador e a comodidade orgullosa de habitar a súa propia gorida, que construíra cos esforzos da máis audaz das arquitectas. Fóra, ningún animal temía a esta pantera, agás o réptil dragón, presa perpetua do felino implacable. Noutros tempos, cando o cubil aínda non era tan glorioso e vasto, a pantera adoitaba saír de expedición na procura do dragón, e unha vez o cazaba, volvía á gorida para pasar só tres días e tres noites de festín e descanso, antes de iniciar un novo ciclo. Porén, nas noites en que Samuel soñaba con ela, a pantera levaba anos, décadas, quizais máis, sen saír do cubil. Abrira novas entradas, fixera amplos salóns para o seu gozo, ideara trampas para posibles intrusos e xa non sentía a necesidade de saír fóra cazar o dragón. Axexando a pantera mentres gozaba dos seus logros, Samuel sospeitaba que en realidade estaba quizais perdida, incapaz de atopar a saída e o seu orgullo era só consolo finxido. En canto formulaba este pensamento, a pantera notaba a presenza do home, virábase contra el e ruxía furiosa. Nese momento, Samuel espertaba.

******

Pasou meses intentando adaptarse a esa apatía, mais o recordo de vivir, de existir exultante co pico na man e non simplemente respirar enriba do burato, facía o mundo gris insoportable. Desesperado por recuperar esa emoción, botouse con ansia desaforada ás rúas da Coruña. Fíxoselle máis evidente que nunca unha idea que xa o asaltara antes, que os seus compañeiros galeguistas pasaran a súa primeira xuventude facendo andainas, rutas en bicicleta e cousas así para descubrir e identificarse co país, mentres que Samuel non tiña outra aldea ca a cidade, o seu único territorio sentimental discorría entre as encrucilladas dos Castros a San Amaro, ata o punto de que agora mesmo o seu corpo se rebelaba cando intentaba escapar da Coruña. Se só lle quedaba a península, el sabería espremela. Coouse nos concertos dos centros anarquistas, foi aos teatros todos, do Rosalía aos amateurs, maridou con viños caros os menús degustación dos restaurantes elegantes e as tortillas máis exuberantes dos furanchos de cuncas, reconectou con vellos amigos de Monte Alto só para que o levasen ás raves clandestinas dos pilares, navegou os tragos todos do Orzán, probou no peirao de baterías drogas que nunca probara. Tivo a decencia de non chamar a Sara. Nada era como cavar.

Nunha destas esmorgas, un cóctel químico de líquidos e sólidos no cerebro fíxolle perder a Samuel a noción de onde estaba e con quen saíra esa noite. Luz, amarelo, empedrado en charcos de farois vellos, Azcárraga, si, os arredores de Azcárraga. Mirou para os seus colegas. Un era baixiño, o outro desgairado, ese tiña o pelo azul, ou levaba algo azul de roupa, non se chamaba Azul. Debían ser os de filoloxía.

—Ei, isto, onde… onde estamos indo?

—A un bar novo que me recomendaron, Samu. Disque hai ambientazo.

—Como que novo? Non hai ningún bar na Coruña que eu non coñeza.

Risas.

—Este acaban de abrilo. Antes había outra cousa no sitio, non che sei dicir o que.

Pasaron por diante da Colexiata, a moi cabrona atreveuse a xulgar a Samuel con severidade. A casa Cornide non estaba na súa esquina, a saber onde pasaba agora as noites. Por unha ruela chegaron ao bar novo, que non tiña nome, pero si unha porta de aceiro corten, destas que dan un gustiño áspero cando as rozas coa pel. Arrombaron dentro, e dentro non había bar, só unha pila de xente esperando nunha sala minúscula, sen música nin barra. Samuel non entendía nada, pero os seus colegas fixeron forza por detrás del para metérense na masa de carne expectante. Abríronse unhas portas corredizas, toda a corrente humana arrombou a Samuel para dentro, pecharon as portas. Mirou desesperado para Azul:

—Tranquilo, ho, o bar está abaixo, hai que entrar por un ascensor.

—Como que abaixo? Baixo terra?

—Pois supoño.

O ascensor desceu devagar, durante dous, tres minutos completos, un tempo esaxerado, e aínda que todos estaba alí de festa ninguén falaba, respectando o tránsito comunitario. Mentres baixaban, Samuel notou que se lle ía pasando a chea, unha sensación de néboa que se levanta por detrás dos ollos, minúsculas lostregadas nas vértebras e el, que apenas uns segundos antes levaba tremenda turca, podía mirar agora os seus compañeiros de ascensor coa superioridade moral intrínseca da sobriedade. Abríronse as portas e coa súa recén adquirida clarividencia, entrou no bar. As luces baixas e a música alta, soaba a todo trapo Grande Amore e non se podía adiviñar a que altura estaba o teito. As paredes semellaban irregulares, pedra vista ou imitación do efecto. Canto baixaran? Alí debería haber Silencio, pero o barullo enxordecedor do punk impedíalle dominar. Paseou pola pista coándose entre os bailaríns. Ninguén miraba o móbil nin sacaba fotos, todos estaban entregados ao movemento ou á charla boca-orella. Samuel creu adiviñar no conxunto unha serie de simetrías, algúns pasos estraños que se coordinaban inusualmente. Lera nalgún sitio sobre iso, loxas que realizaban invocacións místicas a través de danzas colectivas, onde un requisito fundamental era que a maior parte dos danzaríns non fosen conscientes do proceso. Non podía asegurar se algo así estaba pasando.

De entre os corpos sinuosos, Samuel percibiu unha mirada felina. Un par de ollos amarelos pestanexan e a rapaza xa estaba xunto a el. Primeiro bailaron, calibrando unha distancia improbable na pista ateigada. Beberon. Falaron de cousas interesantísimas, ela contoulle o que sabía de antigos bestiarios, do Physiologus e as historias dos pelicanos e os unicornios; el intentou explicarlle como podía distinguir o seu sotaque do sur de Lugo. Bicáronse, pero foi nun movemento tan sutil, de puro predador, que era imperceptible o final da conversa e o comezo do bico. Beberon. Bailaron máis preto, e a Samuel xa non lle importaba moito se a súa coreografía imitaba a do resto da seita.

—Queres vir á miña casa?

—Si.

Agarrados do ganchete saíron da cidade Vella polas Atochas e atravesando o Campo de Marte entraron en Monte Alto. Samuel deixou caer que el tamén vivía por alí, pero ela insistiu en que prefería ir ata a súa casa, que tiña moi boas vistas. Pasado o mercado de Hércules, abriron o portal dun edificio novo e subiron ata o seu piso. Entraron no salón, empezaron a liarse de novo, pero ela indicou que necesitaba ir ao baño. Samuel quedou alí só, mirando por unha galería que daba directa á Torre. Directa á Torre. A panorámica abriuse paso no seu cerebro para situalo no mapa. Se podía ver o faro desde ese ángulo, a Vixía debía de estar a unha distancia de… non podía ser.

Saíu correndo do piso e arramplou escaleiras abaixo. Cinco andares máis, que sería, o -2? Si, no relanzo da escaleira escoitou ao lonxe o son de pico contra a pedra e un arreguizo case lle arrinca un berro. Saíu ao aparcadoiro do -2 e buscou a parede sur. Tac, outro golpe de pico. Non lle costou atopar o buratiño, estaba a media altura, e por el parecía filtrarse unha luz quente. Como podía ser, el cegárao. Tac. Achegouse, asustado, pero incapaz de deixar de mirar aquel raio laranxa. Tac. Acercou o ollo ao buratiño, víase a cova, enfocou e puido ver un quinqué de gas, de onde viña a luz. Tac. Xunto a el, un home maior, medio calvo e chaparro, cavaba.

—Papá?

Samuel golpeou con furia a parede do aparcadoiro.

—Papá!

A luz do quinqué extinguiuse.